Hội thảo khoa học “An toàn thông tin và tính toán lượng tử”: Giao thoa giữa trí tuệ nhân tạo và bảo mật hiện đại

Sáng ngày 25/10/2025, tại phòng 1205 – Nhà A1, Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông (SICT), hội thảo khoa học với chủ đề “An toàn thông tin và tính toán lượng tử” đã diễn ra trong không khí học thuật sôi nổi và chuyên sâu. Sự kiện thu hút đông đảo các nhà khoa học, giảng viên, nghiên cứu sinh và sinh viên trong lĩnh vực an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo và khoa học máy tính

Hội thảo không chỉ là diễn đàn trao đổi tri thức mà còn thể hiện định hướng của Trường SICT trong việc thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ tiên tiến vào bảo đảm an toàn thông tin, đặc biệt trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) và tính toán lượng tử (Quantum Computing) đang làm thay đổi căn bản cấu trúc của an ninh mạng hiện đại.

Trí tuệ nhân tạo – hướng đi tất yếu trong phòng thủ an ninh mạng

Trong bài trình bày với tiêu đề “Tương lai của ứng dụng AI trong An toàn thông tin”, PGS.TS. Trần Quang Đức, Giám đốc Trung tâm An toàn An ninh Thông tin, Đại học Bách khoa Hà Nội, đã đưa ra một phân tích toàn diện về khả năng của trí tuệ nhân tạo trong việc nâng cao năng lực phát hiện và ứng phó với các mối đe dọa an ninh mạng. Ông nhận định rằng khi các chiến thuật tấn công mạng ngày càng biến hóa và khó lường, AI nổi lên như một công cụ không thể thiếu, có thể học hỏi từ các mẫu tấn công trước đó để dự đoán và tự động phản ứng với những mối đe dọa mới. AI giúp giảm đáng kể thời gian phát hiện sự cố, đồng thời hạn chế sai sót do yếu tố con người – một nguyên nhân phổ biến trong nhiều vụ rò rỉ dữ liệu nghiêm trọng.

Đặc biệt, diễn giả dành phần quan trọng để phân tích các nguy cơ từ trí tuệ nhân tạo đối kháng (Adversarial AI) – khi chính công nghệ AI có thể bị tấn công và thao túng nhằm đánh lừa hệ thống phòng thủ. Những rủi ro này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng mô hình AI an toàn, minh bạch và có khả năng tự bảo vệ. Cùng với đó, vấn đề quyền riêng tư dữ liệu cũng được PGS.TS. Trần Quang Đức đề cập một cách sâu sắc, nhất là trong bối cảnh các hệ thống học máy cần khai thác khối lượng dữ liệu cá nhân khổng lồ. Bài trình bày khép lại với luận điểm mang tính chiến lược: việc tích hợp AI vào hạ tầng an ninh mạng là xu hướng tất yếu, không chỉ nhằm bảo vệ hệ thống thông tin mà còn tạo nền tảng cho một môi trường mạng phát triển bền vững và đáng tin cậy.

PGS.TS. Trần Quang Đức, Giám đốc Trung tâm An toàn An ninh Thông tin, Đại học Bách khoa Hà Nội trình bày trong buổi hội thảo

Bài toán mất cân bằng dữ liệu – thách thức trọng tâm trong phát hiện tấn công mạng bằng AI

Tiếp nối mạch thảo luận về AI và an toàn thông tin, PGS.TS. Đỗ Xuân Chợ, Trưởng Bộ môn An toàn phần mềm, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, đã mang đến bài trình bày với chủ đề “Phương pháp phát hiện tấn công mạng trong các bộ dữ liệu mất cân bằng”. Khởi đầu bài nói, diễn giả đặt vấn đề rằng trong nhiều hệ thống phát hiện xâm nhập (IDS/IPS) dựa trên học máy, sự mất cân bằng dữ liệu – tức là tỷ lệ giữa mẫu dữ liệu tấn công và dữ liệu bình thường quá chênh lệch – là nguyên nhân khiến nhiều mô hình không đạt được hiệu quả mong đợi. Khi số lượng mẫu tấn công chiếm tỷ lệ nhỏ, hệ thống có xu hướng “học lệch”, dẫn đến bỏ sót các hành vi nguy hiểm.

Để giải quyết bài toán này, PGS.TS. Đỗ Xuân Chợ đã trình bày một cách có hệ thống về chuỗi giải pháp khoa học, từ bước tiền xử lý dữ liệu, lựa chọn đặc trưng quan trọng, đến tổng hợp thông tin đa chiều nhằm tạo ra không gian dữ liệu giàu ý nghĩa hơn cho mô hình học máy. Đáng chú ý, phần thảo luận mở rộng của ông xoay quanh câu hỏi: “Có nên áp dụng kỹ thuật sinh dữ liệu nhân tạo không, và nếu có, nên đặt nó ở vị trí nào trong quy trình huấn luyện?”. Thông qua các ví dụ thực nghiệm, ông chứng minh rằng việc sinh dữ liệu hợp lý có thể giúp khắc phục hiện tượng mất cân bằng, song đồng thời nhấn mạnh cần có cơ chế kiểm định để tránh làm sai lệch phân phối tự nhiên của dữ liệu thật.

Bằng lập luận chặt chẽ và hệ thống, bài trình bày của PGS.TS. Đỗ Xuân Chợ đã chỉ ra hướng tiếp cận mới cho phát hiện tấn công mạng bằng trí tuệ nhân tạo, góp phần nâng cao năng lực bảo vệ hạ tầng thông tin trong bối cảnh dữ liệu ngày càng phức tạp và đa dạng.

PGS.TS. Đỗ Xuân Chợ, Trưởng Bộ môn An toàn phần mềm, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông trình bày trong buổi hội thảo

Lan tỏa tinh thần học thuật và hợp tác nghiên cứu

Phần thảo luận cuối buổi diễn ra sôi nổi với nhiều câu hỏi chuyên môn đến từ giảng viên và sinh viên Trường SICT, tập trung vào mối quan hệ giữa AI, bảo mật dữ liệu và điện toán lượng tử – lĩnh vực đang hứa hẹn làm thay đổi toàn bộ cách thức mã hóa và bảo vệ thông tin trong tương lai gần. Đại diện Ban Tổ chức đã gửi lời cảm ơn chân thành đến hai diễn giả vì những chia sẻ học thuật sâu sắc và thực tiễn, đồng thời trao quà lưu niệm nhằm ghi nhận sự đóng góp của các nhà khoa học đối với hoạt động nghiên cứu và đào tạo của Trường. Hội thảo khép lại thành công, đánh dấu một sự kiện học thuật thành công, mở ra nhiều triển vọng hợp tác nghiên cứu trong thời gian tới.

Hội thảo khoa học “An toàn thông tin và tính toán lượng tử” không chỉ là diễn đàn trao đổi tri thức, mà còn khẳng định vai trò tiên phong của Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông (SICT) trong nghiên cứu, giảng dạy và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực an ninh mạng – một trụ cột quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Một số hình ảnh nổi bật trong buổi hội thảo